-
1 фыддзæсгом кæнын
ставить в неловкое положение (кого-л.) -
2 цæсгом скæнын
хорошо проявить себя; показать себя с хорошей стороны -
3 цæсгом
(мн. цæсгæмттæ)1) лицотымбыл цæсгом – круглое лицо
2) вид3) слава4) честь5) совестьЦæсгом, тæригъæд фæкæнын, кæнæ æфсарм æмæ æндæр ахæмтæ адоны ’хсæн æрмæст æдылыдзинадыл нымад сты. – Совесть, жалость, честность – всё это для них признаки глупости. (Дзесты К., Зæрдæйы ностæ)
идиом. цæсгом хъæцын -
4 фыддзæсгом
-
5 æдзæсгом
(мн. æдзæсгæмттæ)1) бессовестный, нечестный, недобросовестный2) низкий, подлый, наглыйæдзæсгом ми бакæнын – поступить бессовестно, нечестно, подло, нагло
-
6 аталынг кæнын
-
7 фæчъизи кæнын
загрязнить, запачкатьидиом. цæсгом фæчъизи кæнын -
8 цæсгом аталынг кæнын
идиом.насупить брови, нахмуриться
-
9 цæсгом фæчъизи кæнын
идиом. сконфузить -
10 майдыма
1) по крайней мере; хоть бы; на худой конецДыууæ мæгуыр зæронды æрвылбон сæхи хурмæ тавынц куы Тедойы, куы Симоны дуармæ. Сæхи ирхæфсынц сæ лæппуйы бонтæ мысынæй, сæхицæй æппæлынæй. Æндæр сын сæ фадат ницы дæтты нæдæр исты аразынæн, нæдæр хъуыды кæнынæн, нæдæр, майдыма, хи ирхæфсынæн. – Два бедных старика греются на солнышке то у калитки Тедо, то у калитки Симона. Себя они развлекают тем, что вспоминают свою молодость и бахвалятся. У них нет возможности заниматься чем-нибудь другим: ни мастерить что-нибудь, ни предаваться размышлениям, ни, на худой конец, развлекаться. (Джыккайты Ш., Ирон аив дзырды зæрингуырд)
2) а если, а если бы; вдруг, а вдругУазæг чызджы иунæгæй куыд ауагътат, майдыма йæ исчи аскъæфта, уæд ма цы цæсгом равдисдзыстут?! – Как вы отпустили гостившую у нас девушку одну, а если кто-нибудь ее похитит, тогда как вы еще посмеете показать свое лицо?! (Бекъойты Е. Фатимæ)
Афтæ хуыздæр уыдзæн, майдыма нæм æнæнхъæлæджы уазджытæ фæзынди. – Так лучше будет, а не то вдруг к нам нежданные гости придут. (Дзасохты М., Дзæбидыры хъул)
-
11 мæнг
1. сущ.ложь, обман2. прил.1) ложный, клеветнический; фиктивный, мнимыймæнг æфсон – мнимая причина, мнимый повод
мæнг ныв – физ. мнимое изображение
мæнг уидаг – мат. мнимый корень
мæнг фæдис – ложная тревога
идиом. мæнг цæсгом2) пустой3) воен. холостоймæнг æхст – холостой выстрел
мæнг фæуын – оказаться лживым, неправдивым
мæнг дзурын – клееветать
мæнг æрымысын – наклеветать, выдумать, сказать неправду
-
12 фенын
1) увидеть; заметить; увидетьсяФыццаг хатт куы федтон Мисурæты, уæддæр мæм афтæ фæкаст, цыма мын йæ цæсгом зонгæ у. – И тогда, когда я впервые увидел Мисурат, мне все равно показалось будто мне знакомо ее лицо. (Мамсыраты Д., Райгуырæн бæстæ)
2) попробовать, испробовать; отведатькарчы бас фенын – отведать куриный суп
идиом. хорз фенын -
13 цъынд
(мн. цъындтæ, цъындтытæ)1) зажмуренный, прищуренный (о глазах)Сауджыны цæсгом сырх-сырхид дардта хæрзцæттæ помидоры хуызæн, йæ цъынд цæстытæ ноджы тынгдæр ныцъцъынд сты. – Лицо священника было красным-прекрасным как у зрелого помидора, его зажмуренные глаза еще сильней зажмурились. (Коцойты А., Джанаспи)
2) перен. потушенный, погашенный
См. также в других словарях:
ЦÆСГОМ САФЫН — Æнæгъдау митыл ныххæцын, хи æдзæсгом кæнын, æфсæрм нæ кæнын. Нæ адæм адæм уæд уыдысты сылгоймаджы тыххæй йæ цæсгом куы ничи сæфта. (НК.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ССУДЗЫН — тж. ЦÆСГОМ СУДЗЫ 1. Тынг æфсæрмы кæнын, худинагæй тæрсын. Къомианæн йæ муртæ иууылдæр дзæгъæлы куы баззадаиккой, цæмæн ма йæ хъæуынц. Фырæфсæрм æмæ худинагæй йæ цæсгом арты ссыгъд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) Гæбу адæмæй йæхи иуварс ласта. Цъиутæ дæр… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ РАИВ-БАИВ КÆНЫН — см. ЦÆСГОМ РАФÆЛИВ БАФÆЛИВ КÆНЫН Хуыз æндæр æмæ æндæрхуызон кæнын. Ныхасы уыди... Бæтæби, уый ныры онг бадт дурдзавдæй. Сабийы уындæй... йæ цæсгом раив баив кодта. (Биазырты Д. Гæнах.) Рынчын йæ цæсгом рафæлив бафæлив кодта, нал уыд сæрæн. (МД.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ТУДЖЫ ЗИЛЫН — 1. Мæсты кæнын. Æлдар фæсонт, йæ фæтæн цæсгом туджы азылд. (Гаглойты Н. Цардамонд.) 2. Æфсæрмы кæнын. Махарбеджы цæсгом туджы азылд, уæлтъæфæлтæ сæхи зивæггæнгæ æруагътой... (Уалыты Л. Тох æмæ куысты.) 3. Тæвд кæнын. Фæзæгъынц рынчынæй … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ЦЪÆХ АРТ УАДЗЫН — 1. Истæуыл тынг мæт кæнын, джитæнтæ кæнын. Усæн фырадæргæйæ йæ цæсгом цъæх арт уадзы. (Гаглойты В. Дæ амонды тыххæй.) 2. Тæвд кæнын. Фæзæгъынц рынчынæй. 3. Мæсты кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ СУАДЗЫН — тж. ЦÆСГОМ ÆРГОМ КÆНЫН Æнæфсæрмæй, уæндонæй сдзурын. – Ныббарут мын, мæ хъæуы кадджын хистæртæ, ныры онг уæм уайсадгæ кодтон, фæлæ цы бакæнон... худгæ мыл ма фæкæнут, уæ разы мæ цæсгом кæй суагътон, уый тыххæй. (Гаглойты В. Адæмæн зæхх у сæ дарæг … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ НÆ ХЪÆЦЫН — Æфсæрмы кæнын. Куыннæ мæсты кæнон... æдзæсгом мæ рахуыдта... Адæмыл куы айхъуыса – мæ цæсгом æддæмæ ракæсын нал бахъæцдзæн. (Гаглойты В. Гæлæбу.) Зыд – уымæ (Горгомæ) ис хор... Фæлæ йæ цæсгом нал хъæцыд. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
САУ ЦÆСГОМ СЫХАЛЫН — Æнæгъдауæй ныхмæ ныллæуын, сдзурын, хыл кæнын, миниуджытæ фергом кæнын. Æмæ зæгъы уæд йæхицæн (Сатана), «Цæй мæ сау цæсгом суадзон æмæ йæм мæхæдæг бацæуон». (НК.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ПИЛЛОН УАДЗЫН — 1. Тынг мæсты кæнын. Йæ цæсгом фырмæстæй пиллон уагъта. (Мамсыраты Д. Уæззау операци.) 2. Тынг æфсæрмы кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ФÆИРД КÆНЫН — Цины хуыз равдисын, бацин кæнын. – Баччери ам нæ цæры? – Ам цæры, – йæ цæсгом фæирдгæнгæ загъта ус. (Епхиты Т. Æфсир нæрсы.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦÆСГОМ ÆВДИСЫН — Хъару, лæгдзинад, намыс фенын кæнын, сæргом кæнын. Нæ цыт, нæ лæгдзинад мах ма руадзæм æвзæрмæ, нæ цæсгом равдисæм; куыд фæуæм номхæссæн. (Гафез, 1955.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
